خانم ها در زمان بارداری تغییرات جسمی و روانی متنوعی را تجربه می کنند. روش برخورد با این تغییرات و کنار آمدن با آنها مهارت خاصی را طلب می کند که در بعضی مواقع افراد آن مهارت را ندارند و گاهی در پی این تغییر خلق و خو دچار مشکلاتی مانند استرس و اضطراب می شوند.

استرس های دوران بارداری باعث بروز بیماری هایی مانند فشار خون بالا و مشکلات قلبی می شود. در زمان بارداری این استرس تحمیلی می تواند منجر به عوارضی مانند اختلال در خواب، سردرد و کاهش اشتها نیز شود.

وجود استرس در سطوح بالاتر ـ که در صورت تداوم استرس ایجاد می شود ـ بروز مشکلاتی مانند خطر زایمان زودرس (قبل از ۳۷ هفتگی) تولد نوزاد با وزن خیلی کم را افزایش می دهد.

نوزادی هم که زود به دنیا بیاید یا خیلی سبک باشد از لحاظ سلامت در معرض مشکلات بسیاری قرار دارد.

هر فردی برای استرس دلایل خاص خودش را دارد. اما در اینجا به چند مورد از دلایل شایع آن اشاره می کنیم:

ایجاد حالت های ناخوشایند؛ مانند حالت تهوع، یبوست، خستگی و کمردرد در طول بارداری.

تغییرات هورمونی که موجب تغییر خلق و خوی مادر می شود.

عدم ثبات روحی مقابله با استرس را دشوارتر می کند.

ممکن است مادر در مورد زایمان و تولد کودک و همین طور نحوه مراقبت از کودک خود نگرانی داشته باشد.

ممکن است خانم های بارداری که شاغل نیز هستند دغدغه و نگرانی هایی در مورد مسئولیت های خود در محیط کار در زمان غیبت به دلیل مرخصی زایمان داشته باشند.

زندگی قابل پیش بینی نیست و ممکن است مشکلات غیرقابل انتظاری پیش بیاید که تا انتهای بارداری زندگی مادر را تحت تاثیر قرار دهد.

از چه استرس هایی باید در زمان بارداری بپرهیزیم

استرس ها در صورتی که بدرستی مدیریت شود، خیلی هم بد نیست و در مواردی موجب تلاش برای آموزش بیشتر و کسب مهارت های مختلف توسط مادر می شود.

استرس های عادی زندگی مانند مشکلات کاری یا گیر کردن در ترافیک خیلی به مشکلات بارداری نمی افزایند؛ اما استرس های جدی تر ممکن است زندگی مادر و سلامت نوزاد را به خطر بیندازند.

استرس هایی مانند موارد زیر باید جدی گرفته شوند:

رخدادهای منفی زندگی: وقایعی مانند طلاق، بیماری های جدی و مرگ اطرافیان و از دست دادن شغل یا خانه.

فجایع طبیعی:

حوادثی مانند زلزله، توفان و سیل

استرس های طولانی مدت: این نوع استرس ها در شرایطی مانند اعتیاد، مشکل جسمی جدی یا افسردگی ایجاد می شود. افسردگی شرایطی است که احساس عمیق ناراحتی طی مدت زمان طولانی ایجاد می شود و فرد را از شرایط زندگی طبیعی دور می کند.

استرس های مربوط به بارداری: بعضی از خانم ها نگرانی بسیار زیادی درباره بارداری خود دارند. آنها ممکن است از سقط، ناسالم بودن بچه و چگونگی مراقبت از کودک واهمه داشته باشند.

اثرهای منفی استرس بر بارداری

اثرهای بارز استرس بر بارداری هنوز به طور کامل مشخص نشده است اما هورمون های مربوط به استرس موجب مشکلات جدی در زمان بارداری می شوند.

تغییرات هورمونی در زمان استرس اثرهای منفی روی سیستم ایمنی فرد می گذارد. سیستم ایمنی وظیفه محافظت از بدن در برابر عفونت و عوامل مضر خارجی را به عهده دارد. این تغییر هورمونی احتمال عفونت رحم را در زمان بارداری بالا می برد.

این اثر ممکن است در اوایل بارداری که سد محافظ بین مادر و جنین هنوز کامل نشده بیشتر باشد.

بعضی خانم ها ممکن است برای خلاصی از استرس به سیگار و داروهای ضداسترس روی آورند که خود این عوامل تاثیرهای منفی جدی روی نوزاد می گذارد.

پژوهش ها نشان می دهد سطوح بالای استرس در زمان بارداری نه تنها روی جنین تاثیرهای جبران ناپذیری دارد، بلکه منجر به بروز مشکلات جدی تری مانند ترس و شب ادراری و مشکلاتی در حرف زدن در دوره کودکی می شود. استرس ممکن است روی رشد مغز و سیستم ایمنی کودک نیز تاثیر بگذارد.

اختلال هایی در ساختمان و عملکرد مغز این نوزادان در آینده به وجود می آید که با اسکیزوفرنی مرتبط است و به نظر می رسد شروع این تغییرات از مراحل اولیه تکامل نوزاد است.

روش های کنترل استرس در طول دوره بارداری

مواردی را که موجب استرس می شود تشخیص داده و در مورد آنها با همسر، دوست یا مشاور خود صحبت کنید.

متوجه این حقیقت باشید که استرس دوران بارداری معمولا موقتی و زودگذر است.

سعی کنید از نظر جسمی سالم و خوش هیکل باقی بمانید. غذاهای مغذی بخورید.

به اندازه کافی بخوابید و نرمش را فراموش نکنید. انجام ورزش و نرمش های مناسب در کاهش استرس و مشکلات حاملگی بسیار موثر است.

فعالیت های اضافه خود را متوقف کنید.

در انجام کارهای خود از دیگران کمک بگیرید؛ برای مثال در تمیز کردن خانه و انجام خریدهای روزانه.

اگر شاغل هستید از قبل برنامه ریزی داشته باشید تا در زمان مرخصی بابت کار خود نگرانی نداشته باشید.

اگر احساس افسردگی دارید حتما با مشاور صحبت کنید.

نفیسه‌السادات قوامی